Προσδιορισμός του μελισσοκομείου και των μελισσιών σας
Ο προσδιορισμός του μελισσοκομείου και των αποικιών ανήκει στις καλές μελισσοκομικές πρακτικές που στοχεύουν να βοηθήσουν τον μελισσοκόμο να αποκτήσει ένα καλά δομημένο σύστημα αναγνώρισης μέσα στο μελισσοκομείο του.
Ένας από τους βασικούς συντελεστές που συμβάλουν στην άσκηση πετυχημένης μελισσοκομίας είναι ο προσδιορισμός του μελισσοκομείου και των μελισσιών σας. Ο προσδιορισμός του μελισσοκομείου και των αποικιών ανήκει στις καλές μελισσοκομικές πρακτικές που στοχεύουν να βοηθήσουν τον μελισσοκόμο να αποκτήσει ένα καλά δομημένο σύστημα αναγνώρισης μέσα στο μελισσοκομείο του. Με πιο απλά λόγια όταν αναφερόμαστε στον όρο «προσδιορισμό ή αναγνώριση» του μελισσοκομείου και των μελισσιών, εννοούμε την διαδικασία της συστηματικής σήμανσης του μελισσοκομείου, την καταγραφή αρχείων για κάθε κυψέλη, την αρίθμηση των κυψελών, αλλά και μεμονωμένων μέσα στο ίδιο μελισσοκομείο. Η πρακτική του «προσδιορισμού» ή της «αναγνώρισης» είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση ενός μελισσοκομείου ως προς την παρακολούθηση της υγείας των μελισσών, των βασιλισσών, της ανάπτυξης, της παραγωγικότητας και της συνολικής εικόνας του μελισσοκομείου. Επίσης πρόληψη-καταστολή ασθενειών, όπως και διατήρηση ιστορικού του κάθε μελισσιού ή μελισσοκομείου, συντελούν στην καλύτερη και πληρέστερη διαχείρισή τους. Ο προσδιορισμός ενός μελισσοκομείου μπορεί να γίνει από κάθε μελισσοκόμο είτε ασχολείται επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά με στόχο την βελτίωση της παραγωγικότητας και της διασφάλιση της μακροζωίας των μελισσών του.
Μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των αποικιών σας
Αρίθμηση κυψελών
Από τους πιο απλούς τρόπους προσδιορισμού των μελισσιών σας αποτελεί πρωταρχικά η αρίθμησή τους, πέρα από τον προσωπικό κωδικό του κάθε μελισσοκόμου. Όλες οι κυψέλες μέσα στο μελισσοκομείο χρειάζεται να έχουν έναν αριθμό σήμανσης είτε είναι γράμματα είτε αριθμοί ανάλογα την προτίμηση σας, προκειμένου να μπορείτε να αναγνωρίζετε οποιαδήποτε στιγμή την κατάσταση του μελισσιού. Επίσης με την αρίθμηση των κυψελών μπορείτε να διατηρήσετε αρχείο από κάθε μελίσσι και να καταγράφετε καινούριες παρατηρήσεις. Το σύστημα της αρίθμησης θα σας βοηθήσει ιδιαίτερά κατά την διάρκεια της επιθεώρησης εξοικονομώντας χρόνο και κόπο στον εντοπισμό των κυψελών. Γενικά οι λόγοι που μπορεί ένας μελισσοκόμος να χρησιμοποιήσει την σήμανση ποικίλουν, όμως το νόημα της μεθόδου αυτής είναι ότι κάθε φορά που θα επιθεωρείτε μια κυψέλη, την ίδια στιγμή θα γνωρίζετε σε ποια αναφέρεστε ανάλογα με την μοναδική αρίθμησή της. Για την διαδικασία της αρίθμησης θα χρειαστείτε ανθεκτικά υλικά (ταμπελάκια, μαρκαδόροι, ετικέτες κ.α.) τα οποία είναι ανθεκτικά στις εξωτερικές καιρικές συνθήκες. Στο εμπόριο υπάρχουν πολλά υλικά και διαφορετικοί τρόποι για την αρίθμηση των κυψελών. Χρησιμοποιείστε τον τρόπο που αρμόζει σε εσάς. Αυτά που αναφέρονται παραπάνω απαιτούν χρόνο που σίγουρα δεν υπάρχει από τις μεγάλες επαγγελματικές μονάδες. Ο κάθε επαγγελματίας μελισσοκόμος χρησιμοποιεί δικές του πατέντες κωδικοποίησης για όλα τα παραπάνω, πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά.
Εικ.1. Μαρκάρισμα κυψελών με αναγνωριστικά σχήματα.
Μαρκάρισμα πλαισίων
Η πρακτική αυτή έχει στόχο να σας βοηθήσει να αναγνωρίζετε ποια πλαίσια και πότε έχουν χτιστεί, ποια θα χρησιμοποιήσετε στη γονοφωλιά και στους ορόφους σε κάθε μελισσοκομική χρονιά, πότε θα τα απομακρύνετε για καταστροφή αλλά να εντοπιστεί και το υλικό σας σε περίπτωση κλοπής. Επίσης την περίοδο παραγωγής βασιλισσών η αναγραφή ημερομηνίας εμβολιασμού στα μελίσσια εκτροφής κρίνεται απαραίτητη για την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναπαραγωγής. Η χρήση αυτής της πρακτικής έχει πλεονεκτήματα αλλά και δυσκολίες. Η λεπτομερής σήμανση άλλων ενεργειών σε συνδυασμό με την καταγραφή ιστορικού στο σημειωματάριό σας δημιουργεί μια σαφή εικόνα της κατάστασης του μελισσοκομείου σας. Από την άλλη μεριά η καταγραφή στοιχείων πάνω σε κάθε πλαίσιο μπορεί να προκαλέσει σύγχυση πληροφοριών, δηλαδή μπορεί κάποια γράμματα να σβηστούν, ή να καλυφθούν από κερί και πρόπολη. Οπότε δεν μπορείτε να βασίζεστε μόνο στα «σημάδια» αλλά και στην καταγραφή ιστορικού που χρειάζεται να κάνετε στο τέλος κάθε επιθεώρησης.
Εικ.2. Μαρκάρισμα πλαισίων (ημερ. χτισίματος, εμβολιασμού κ.α.)
Φυσικοί δείκτες
Ένας ακόμα τρόπος προσδιορισμού είναι η χρήση φυσικών δεικτών. Φυσικοί δείκτες μπορεί να είναι πέτρες πάνω από τα καπάκια κυψελών, χόρτα ανάμεσα από τα κλείστρα των κυψελών, κλείστρα μισάνοιχτα κ.α. Η χρήση των φυσικών δεικτών κύρια χρησιμοποιούνται από τους περισσότερους μελισσοκόμους για να υποδείξουν και να υπενθυμίσουν ορισμένες ανάγκες ή συνθήκες κάποιων μελισσιών. Τα λεγόμενα «σημάδια» τα ορίζετε εσείς με την προϋπόθεση ότι κάθε φορά θα υποδεικνύουν την ίδια συνθήκη ή ανάγκη. Για παράδειγμα αν σε ένα ορφανό μελίσσι αποφασίσετε ότι θα χρησιμοποιείτε ως σημάδι υπόδειξης μια πέτρα πάνω στην κυψέλη τότε θα πρέπει να συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε το ίδιο σημάδι σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Η χρήση των φυσικών δεικτών στοχεύουν στον προσδιορισμό των κυψελών που χρίζουν είτε επανεξέταση είτε άμεση παρέμβαση. Παρόλου που η καταγραφή ιστορικού με βάση την αρίθμηση είναι απαραίτητη αρκετές φορές, τα σημάδια ωστόσο λειτουργούν καταλυτικά για την γρήγορη αναγνώρισή της κατάστασης.
Εικ.3. Φυσικοί δείκτες μαρκαρίσματος
Χρωματική Κωδικοποίηση
Η κωδικοποίηση των κυψελών με χρώματα είναι μια άλλη τεχνική προσδιορισμού που αναφέρεται σε ομάδες κυψελών μέσα στο μελισσοκομείο με βάση ορισμένων κριτηρίων. Για να γίνει πιο κατανοητό η χρήση των χρωμάτων μπορεί να εφαρμοστεί σε μελίσσια που έχετε ομαδοποιήσει και προορίζετε για παραγωγή νέων βασιλισσών (κυψελίδια σύζευξης), ή για την διατήρηση του γενετικού υλικού μιας συγκεκριμένης ομάδας κυψελών. Η χρωματική κωδικοποίηση μίας ομάδας μέσα σε ένα ή και σε περισσότερα μελισσοκομεία αναφέρεται κυρίως σε επαγγελματίες μελισσοκόμους με μεγάλο αριθμό κυψελών.
Χρήση κωδικών QR ή ετικετών RFID
Από ξένη βιβλιογραφία άλλοι τρόποι προσδιορισμού των μελισσοκομείων και των κυψελών είναι η χρήση κωδικών QR ή ετικετών RFID. Για τους μελισσοκόμους που έχουν μια καλή σχέση με την τεχνολογία, η χρήση των QR και των RFID δίνει μια διαφορετική προσέγγιση για την διατήρηση και την ανανέωση των αρχείων κάθε κυψέλης. Στο εμπόριο υπάρχουν ετικέτες ή συσκευές που εφαρμόζονται πάνω στην κυψέλη σας και σκανάροντας πάνω στο QR μπορείτε να δείτε όλες της πληροφορίες που έχετε εισάγει στο μελισσοκομείο σας. Αυτές τις πληροφορίες μπορείτε να τις ανανεώνεται όποτε επιθυμείτε.
Μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των μελισσοκομείων σας
Ταυτοποίηση του Μελισσοκομείου
Παραπάνω αναφέρθηκαν μέθοδοι για να προσδιορίζετε τις αποικίες μέσα στο μελισσοκομείο σας, εδώ θα συζητηθούν οι μέθοδοι για να προσδιορίζετε το μελισσοκομείο σας. Αρχικά, κάθε μελισσοκομείο που διαχειρίζεστε είναι απαραίτητο να έχει μια σήμανση και ένα μοναδικό αναγνωριστικό όπως για παράδειγμα το ονοματεπώνυμα σας και τον αριθμό επικοινωνίας σας. Αν διαχειρίζεστε περισσότερα από ένα μελισσοκομεία τότε χρειάζεται να τα ξεχωρίσετε με μια ονομασία όπως για παράδειγμα το όνομα της κάθε περιοχής. Σε περίπτωση που είναι στην ίδια περιοχή μπορείτε να τα ονοματίστε με γράμματα ή αριθμούς (Α,Β, ή 1,2 κ.ο.κ.). Η ταυτοποίηση του μελισσοκομείου θα σας βοηθήσει αρκετά στην οργάνωση των δεδομένων σας, στον προγραμματισμό των επιθεωρήσεων αλλά και για την αναφορά στις αρμόδιες τοπικές αρχές ή ενώσεις σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Διατηρήστε λεπτομερή αρχεία καταγραφής
Σημαντικό εργαλείο για τον μελισσοκόμο είναι η καταγραφή αρχείου. Η λεπτομερής καταγραφή των αρχείων είναι απαραίτητη για την λήψη αποφάσεων και την ορθή λειτουργία του μελισσοκομείου σας. Οι τρόποι που μπορείτε να κρατήσετε ένα αρχείο ποικίλουν. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σημειωματάριο, ημερολόγιο, υπολογιστικό φύλλο, ηχογραφημένο υλικό ή αν είστε πιο άνετοι με την τεχνολογία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο εξειδικευμένο λογισμικό μελισσοκομίας. Όπως και να έχει η τήρηση των λεπτομερών αρχείων των επιθεωρήσεων, των θεραπειών, των τροφοδοσιών, των παρατηρήσεων κ.α., συντελούν σε μια επιτυχημένη και οργανωμένη μελισσοκομία η οποία είναι
απαραίτητη.
Γιατί είναι σημαντικό να προσδιορίζετε το μελισσοκομείο και τις αποικίες σας;
Ο προσδιορισμός του μελισσοκομείου και των αποικιών σας είναι μια βάση στην οποία στηρίζονται όλες η ορθές μελισσοκομικές πρακτικές. Ο αποτελεσματικός προσδιορισμός, σας δίνει την δυνατότητα να παρακολουθείτε την υγεία των μελισσών σας ξεχωριστά για κάθε αποικία και να αποτρέπεται την μετάδοση τυχών ασθενειών από μελίσσι σε μελίσσι. Με τον ακριβή προσδιορισμό των μελισσιών σας σε συνδυασμό με την τήρηση αρχείων θα έχετε την δυνατότητα να εντοπίζετε τα σημάδια της μόλυνσης είτε οφείλονται σε ασθένεια είτε σε παράσιτα και να αντιμετωπίζετε την κατάσταση με τους ανάλογους χειρισμούς. Επίσης ο σωστός προσδιορισμός θα σας βοηθήσει να έχετε ένα αναλυτικό ιστορικό με τις θεραπείες που έχετε εφαρμόσει σε κάθε μελίσσι ξεχωριστά. Η τήρηση των αρχείων για τις επιδόσεις κάθε αποικίας, η καταγραφή της παραγωγής και της υγείας των βασίλισσών όπως αναφέρθηκε παραπάνω είναι ζωτικής σημασίας. Εν κατακλείδι η στοχευμένη προσέγγιση μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο και χρήμα ενισχύοντας την παραγωγικότητα.
