Varroabesmetting inschatten tijdens het bijenteeltseizoen

De varroabesmetting wordt best op minimum 3 momenten van het jaar ingeschat, nl. in het vroege voorjaar, na de honingflow en in het najaar. Wanneer de volken broedloos zijn in de winter, wordt best nog een 4de inschatting gemaakt. Deze metingen zijn belangrijk om hierop je behandelingsstrategie te baseren. Want zomaar alle volken telkens behandelen, is nefast voor onze bijenvolken. Zo geven we de bijen geen kans om met de mijten om te gaan en resistentie op te bouwen.

Als het volk broedloos is, zullen alle mijten op de bijen zitten. Dit betekent dat de varroalast kan gemeten worden door een poedersuiker- of alcoholwas- of zeepwasmethode toe te passen. Van zodra er broed in het volk is, geeft deze telling geen echt representatief beeld van de mijtenpopulatie.

Belangrijk is geregeld metingen uit te voeren en hierbij de methode af te stemmen op de periode in het bijenseizoen.

Foretische mijten (mijten op bijen) tellen

Poedersuikermethode:

Weeg het monsterpotje zonder bijen. Vang 30 g bijen van de honingzolder of van het raam naast het broednest. Doe dit door een raam met bijen af te kloppen boven een plastic folie tot er ongeveer 300 jonge werksterbijen op de folie liggen. Vouw de folie dubbel en laat de bijen in het monsterpotje glijden. Je kan ook het raam afkloppen boven een emmer en vervolgens met het monsterpotje bijen scheppen. Een vol monsterpotje met bijen komt ongeveer overeen met 30 gram bijen. Weeg het potje met bijen en trek hiervan het gewicht van het potje af.

Breng de bijen over van het monsterpotje naar de pot om te schudden en zet deze laatste ondersteboven met het gaas bovenaan. Voeg 2 eetlepels poedersuiker toe en schud de pot zachtjes om de suiker volledig onder de bijen te mengen. Laat de pot 3 minuten staan met de gaasdraad bovenaan en schud af en toe zachtjes zodat de bijen goed bepoederd zijn.

Indien de pot bovenop het gaas ook een echt deksel heeft: keer de pot om en schud ongeveer 1 minuut krachtig op en neer, zodat de suiker en de mijten loskomen van de bijen en door de gaasdraad heen vallen. Indien de pot geen echt deksel heeft: doe hetzelfde, maar houd het gaas aan de bovenkant tijdens het schudden.

Schud de poedersuiker door de fijnste honingzeef opdat de mijten alleen achterblijven. Een alternatief is de poedersuiker met mijten uit te gieten op een diep wit bord of kom en de poedersuiker op te lossen met water, waardoor de mijten gemakkelijk te tellen zijn. Geef de bepoederde bijen aan de kolonie terug.

Breng de mijten op een licht oppervlak zodat je het aantal makkelijk kan tellen. 3 à 5 mijten per 100 bijen in de zomer en 2 mijten per 100 bijen in de herfst (vanaf oktober) kunnen goede drempelwaardes zijn om te beslissen of een volk behandeld moet worden. Het exacte getal verschilt per bron en hangt af van persoonlijke voorkeuren en of er al dan niet broed is. Referentie: Bieneninstitut Kirchhain, 2011. Varroa-Befallsmessung mit Puderzucker, Arbeitsblatt 335, Landesbetrieb Landwirtschaft Hessen, 2p.

Alcohol- of zeepwasmethode:

Hierbij wordt in plaats van poedersuiker, alcohol of zeepoplossing aan de bijen toegevoegd. Door de bijen goed af te spoelen op een zeef, kan je de mijten van de bijen scheiden en tellen. Bij deze methode sterven de bijen echter wel

Mijten op de varroabodem tellen

Het meest populair als monitoring van de mijten in het volk, is de mijten tellen op de varroabodem. Het is belangrijk hierbij voorzichtig te zijn met interpretatie. Want ook hier verstoppen veel mijten zich in het broed, waardoor deze monitoring meestal een onderschatting is van het echte aantal mijten in het volk. Breng een varroaschuif of een wit blad papier aan op de bodem van de kast onder het rooster.

Idealiter wordt de varroabodem gedurende 7 dagen dagelijks gecontroleerd op mijten. Door wind, mieren en dergelijke kunnen mogelijks gevallen mijten van de plank verdwenen zijn wat een onderschatting zou betekenen van de telling. 5 mijten per dag in het voorjaar en de zomer en 1 mijt per dag in de herfst (nabehandeling) kunnen als drempelwaardes dienen om een behandeling te beginnen. Opnieuw zijn deze waardes slechts indicatief en worden in verschillende bronnen verschillende drempelwaardes aangeraad. Referentie: Pohl, F., 2009. Bijenhouden, hoe doe je dat?, Trion Natuur, Baarn, Nederland, 124p.

Na een chemische behandeling wordt de mijtenval best gedurende 7 dagen opgevolgd. Hierbij kan nagegaan worden hoe effectief de behandeling is geweest.