Registers bijhouden over de teeltactiviteiten en de toestand van de kolonies
,,Wie schrijft, die blijft!"
Sommige imkers maken geen notities over hun activiteiten en de toestand van hun volken tijdens hun inspecties. Sommigen beginnen met het registreren van zo veel mogelijk gegevens wanneer zij starten als imker, maar noteren gaandeweg minder en minder over hun teeltactiviteiten naarmate ze meer ervaring opdoen, waarbij ze een mentaal overzicht aankweken in hun geheugen van iedere bijenkast. Uiteindelijk is het wel waarschijnlijker dat er fouten gebeuren of dat je dingen vergeet of over het hoofd ziet als je alles probeert te onthouden, zeker als je veel bijenkasten hebt. Het registreren van jouw teeltactiviteiten en de toestand van jouw kolonies laat jou onder andere toe om te voorspellen welk materiaal je nodig zult hebben bij een volgende inspectie en om na te gaan welke koninginnen over een heel jaar of langere tijd het beste presteren op verschillende vlakken en of hun goede eigenschappen over verschillende seizoenen en generaties behouden blijven. Ook laten aantekeningen je in de winter toe je teeltactiviteiten van het volgende seizoen beter te plannen, aangezien je de eigenschappen van je volken doorheen het jaar op een duidelijk manier kunt weergeven en vergelijken. Je kunt bijvoorbeeld al beslissen welke volken je selecteert voor honingproductie en welke voor koninginnenteelt.
Het bijhouden van deze gegevens kan op verschillende manieren (zie “Een registratiesysteem gebruiken dat aan uw behoeften voldoet“). Een veelgebruikte methode is het maken van een kastkaart per kast (of beter per koningin, daarom ook stamkaart genoemd). Deze kun je bijvoorbeeld in gedrukte vorm bijhouden onder het deksel van de bijenkast en er aantekeningen op aanbrengen tijdens je inspecties. Anderzijds kun je deze bijvoorbeeld ook gewoon digitaal bijhouden. Wat je best registreert zijn minstens de volgende gegevens:
– koloniegezondheid (geobserveerde ziektes en behandelingen, getelde varroamijten)
– of er eitjes aanwezig zijn (koningin is aan de leg)
– opbouw kolonie (aantal bezette ramen en voedselvoorraad)
– specifieke opmerkingen/herinneringen voor de volgende inspectie
In de online versie van de brochure “initiatie tot imkeren” staat een vrij te downloaden voorbeeld van een stamkaart in Excelvorm die je (afgedrukt of digitaal) kunt gebruiken. Eerst en vooral is het belangrijk enkele basisgegevens van de koningin te noteren (jaartal/kleur en indien geweten of van toepassing haar rugnummer, de kweker, moeder, vader, paringswijze en generatie (P, F1, F2…) (zie ook “Kenmerken van koninginnen registreren“). Indien de koningin van kast verandert (bijvoorbeeld tijdens splitsen), volgt de stamkaart haar (en verandert het kastnummr dus). Indien de koningin vervangen wordt, kun je een nieuwe stamkaart beginnen. Welke gegevens en hoe uitgebreid je daarnaast precies per inspectie noteert, hangt in zekere mate af van je persoonlijke voorkeur. Voel je dus vrij aanpassingen te doen aan de voorgestelde stamkaart door kolommen toe te voegen of al bestaande kolommen samen te voegen. Je zou bijvoorbeeld een specifieke kolom kunnen toevoegen over de gezondheidstoestand van de kolonie, waar je het aantal getelde varroamijten (+ telmethode) of de gegevens van een uitgevoerde behandeling in kunt aantekenen (zie “Registreer de gezondheidsstatus van de kolonies“). In ongewijzigde vorm van het gegeven voorbeeld van de stamkaart zou je deze gegevens bij opmerkingen kunnen plaatsen.
Informatie die verplicht bij te houden is als je bijenproducten verkoopt, ook indien je aan kleinschalige, belastingvrije thuisverkoop doet (CARI, 2010; Honeybee Valley, 2019; zie ook “Een registratiesysteem gebruiken dat aan uw behoeften voldoet“) en die je gemakkelijk (deels) kunt verwerken in een stamkaart zijn gegevens over het voederen van de bijen en vastgestelde ziektes en behandelingen met bijengeneesmiddelen. Wat je moet bijhouden over het voederen van jouw bijen is welke kasten je voedert, de hoeveelheid voeder die je per kast geeft, het type voeder, de begin- en einddatum van voederen en, indien je het voeder aankoopt, de datum van aankoop en naam van de verkoper, én het lotnummer van het product indien het om een commercieel product gaat.
Deze gegevens dien je gedurende 5 jaar bij te houden.
Zie “Registreer de gezondheidsstatus van de kolonies” voor de specifieke gegevens die bij te houden zijn over behandelingen met geneesmiddelen.
Referenties
CARI (2010). Gids voor goede Bijenteeltpraktijken. Honeybee Valley, 80p.
Honeybee Valley | Initatie tot het imkeren
Persoonlijke communicatie Wilfried Ramon
